7 จุลินทรีย์ ที่มีประโยชน์ต่อพืช

จุลินทรีย์ หรือ จุลชีพ (Microorganism) คือ สิ่งมีชีวิตขนาดเล็กที่ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า โดยสามารถพบจุลินทรีย์สามารถพบได้ในทุก ๆ ที่ ทั้งในอากาศ ในน้ำ ในดิน หรือแม้กระทั่งในสิ่งมีชีวิตด้วยกัน ตัวอย่างจุลินทรีย์ที่คนส่วนใหญ่รู้จัก เช่น แบคทีเรีย รา ยีสต์ เป็นต้น

จุลินทรีย์ มักถูกนำมาใช้ประโยชน์ในด้านการเกษตร โดยเฉพาะเกษตรอินทรีย์ เพราะจุลินทรีย์ก็เป็นสิ่งมีชีวิตที่พบเจอได้ในธรรมชาติ

แต่ใช่จุลินทรีย์ทุกตัวที่จะมีประโยชน์ต่อพืชทั้งหมด มีจุลินทรีย์บางชนิดที่อาจทำให้เกิดโรคพืชได้เช่นกัน การใช้จุลินทรีย์เปล่านี้จึงควรเลือกใช้ให้ถูกต้อง ซึ่งจุลินทรีย์ที่เป็นประโยชน์ต่อพืช ทั้งทางตรงและทางอ้อมมีอยู่ด้วยกัน 7 ชนิด

ได้แก่

1. แบคทีเรีย (Bacteria) เป็นจุลินทรีย์ที่พบได้มากที่สุด มีหลากหลายสายพันธุ์ ส่วนใหญ่จะมีลักษณะอยู่ 3 แบบ คือ กลม เป็นท่อน และเป็นเกลียว มักรวมตัวกันอยู่บริเวณกองปุ๋ยหมัก และมีหัวเชื้อจำหน่าย ส่วนมากจะใช้ในการย่อยสลายอินทรียวัตถุและปลดปล่อยธาตุอาหารให้แก่พืช แบคทีเรียที่รู้จักส่วนใหญ่ เช่น บาซิลลัส ซัลทีลิส หรือ บีที, แลคโตบาซิลลัส, โฟโตทรอปฟิคแบคทีเรีย, จุลินทรีย์ที่ผลิตกรดแลคติกและกรดอะซิติก, เชื้อไรโซเบียม เป็นต้น
   
2. เชื้อรา (Fungi) เป็นจุลินทรีย์พบในกองปุ๋ยหมัก หรือเพาะเลี้ยงเชื้อ เจริญเติบโตได้ไว ส่วนใหญ่นิยมในการย่อยสลายอินทรียวัตถุให้กับพืช รวมถึงบางชนิดมีคุณสมบัติในการกำจัดเชื้อราที่เป็นอันตรายต่อพืช และกำจัดแมลงศัตรูพืชได้อีกด้วย เช่น ไตรโคเดอร์มา และบิวเวอร์เรีย เป็นต้น โดยเชื้อรา (Fungi) ยังสามารถแบ่งออกได้เป็นอีก 2 ชนิด คือ ยีสต์ (Yeast) และ เส้นใย (Mold)
   
3. ยีสต์ (Yeast) เป็นจุลินทรีย์ที่มีลักษณะเป็นเซลล์เดียว มีรูปร่างกลมหรือรี มีขนาดใหญ่กว่าแบคทีเรีย โดยปกติแล้วยีสต์จะถูกนำมาใช้ในการหมักเบียร์หรือไวน์  เพราะมีคุณสมบัติในการเปลี่ยนน้ำตาลเป็นเอทิลแอลกอฮอล์ โดยในระหว่างขั้นตอนการหมักจะปลดปล่อยวิตามินและฮอร์โมนออกมา ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อพืชเช่นกัน
   
4. เชื้อราเส้นใย (Mold) เป็นจุลินทรีย์ที่มีลักษณะเป็นเส้นใยแตกแขนงออกไป มีความหลากหลายทั้งรูปร่างและลักษณะ ส่วนใหญ่มักพบเชื้อราชนิดนี้จากปุ๋ยหมัก ซึ่งช่วยในการย่อยสลายอินทรียวัตถุให้กับ
   
5. แอคติโนมัยซิส
   เป็นจุลินทรีย์จำพวกเซลล์เดียว ที่มีลักษณะคล้ายคลึงทั้งแบคที่เรียและเชื้อรา โดยมีขนาดเล็กคล้ายแบคทีเรีย แต่มีการเจริญเติบโตเป็นเส้ยใย มักพบเชื้อแอคโนมัยซิสที่บนกองปุ๋ยหมัก มีหน้าในการย่อยอินทรีย์สาร เช่น เซลลูโลส ลิกนิน ไคติน และโปรตีน ที่อยู่ในกองปุ๋ยหมัก เป็นต้น
   
6. สาหร่ายสีเขียวแกมน้ำเงิน
   แตกต่างจากจุลินทรีย์ชนิดอื่น ตรงที่มีคลอโรฟิลล์ มักเห็นเซลล์เป็นสีเขียว เจริญเติบโตได้ดีในนาข้าว สามารถตรึงไนโตเจนจากอากาศได้ดี สามารถนำมาใช้เป็นอาหารเสริมสำหรับพืชได้ เพราะมีวิตามินและกรดอะมิโนที่พืชจำเป็นในการเจริญเติบโต
   
7. โปรโตซัว (Protozoa)
   โปรโตซัว เป็นสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวขนาดเล็กที่จัดได้ว่ามีความสำคัญมากในระบบนิเวศ อาศัยอยู่ในน้ำ ในดิน หรือเป็นปรสิต โปรโตซัวมีความสำคัญมากเพราะสามารถย่อยสลายอินทรียวัตถุได้อย่างรวดเร็ว ปัจจุบันจึงมีเกษตรกรนำเอาจาวปลวก มาหมักหัวเชื้อจุลินทรีย์เพื่อนำไปย่อยสลายฟางข้าวในนาและทำปุ๋ยหมัก
   

จะเห็นได้ว่าจุลินทรีย์บางชนิดก็เป็นประโยชน์และให้โทษกับพืชได้ เพียงต่างกันแค่สายพันธุ์ เช่น เชื้อรา ที่เชื้อราส่วนใหญ่จะเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคพืช แต่ก็มีเชื้อราบางชนิดอย่างไตรโครเดอร์มาที่สามารถกำจัดเชื้อราด้วยกันเองได้ การเลือกใช้จุลินทรีย์จึงสำคัญมากสำหรับการเกษตร

_______________________________________________________________________________________________________________